Groeifactoren zijn kunstmatige (door de mens gemaakte) chemicaliën die cellen stimuleren om zich te delen en zich te ontwikkelen. Er zijn veel verschillende groeifactoren die verschillende soorten cellen beïnvloeden. Je lichaam maakt van nature groeifactoren aan.
Wat zijn groeifactoren?
Granulocyt-koloniestimulerende factor (G-CSF) wordt in het lichaam geproduceerd door het immuunsysteem en stimuleert de vorming van één type witte bloedcel, de neutrofielen. Neutrofielen nemen deel aan de ontstekingsreactie en zijn verantwoordelijk voor het opsporen en vernietigen van schadelijke bacteriën, virussen en sommige schimmels.
Sommige groeifactoren kunnen ook in het laboratorium worden vervaardigd. Deze kunnen worden gebruikt om de aanmaak van nieuwe cellen te stimuleren bij patiënten die ze nodig hebben.
Er kunnen verschillende typen G-CSF worden gebruikt:
- Lenograstim (Granocyte®)
- Filgrastim (Neupogen®)
- Lipegfilgrastim (Lonquex®)
- Gepegyleerd filgrastim (Neulasta®)
Wie heeft groeifactoren nodig?
Of behandeling met G-CSF nodig is, hangt af van:
- Het type en stadium van lymfoom
- De chemotherapie
- Of er in het verleden neutropenische sepsis is opgetreden
- Eerdere behandelingen
- Leeftijd
- Algemene gezondheid
Indicaties voor G-CSF
Er zijn verschillende redenen waarom lymfoompatiënten G-CSF nodig kunnen hebben. De redenen kunnen zijn:
- Voorkom neutropenische sepsis. Chemotherapie voor lymfoom heeft tot doel lymfoomcellen te doden, maar sommige gezonde cellen kunnen ook worden aangetast. Dit omvat witte bloedcellen die neutrofielen worden genoemd. Behandeling met G-CSF helpt het aantal neutrofielen sneller te herstellen. Het kan worden gebruikt om het risico op neutropenische sepsis te verminderen. Ze kunnen ook vertragingen of dosisverlagingen in chemotherapiecycli voorkomen.
- Behandel neutropenische sepsis. Neutropenische sepsis is wanneer een patiënt met een laag aantal neutrofielen een infectie krijgt waar ze niet tegen kunnen vechten en septisch wordt. Als ze geen dringende medische behandeling krijgen, kan dit levensbedreigend zijn.
- Om de productie en mobilisatie van stamcellen te stimuleren voorafgaand aan een beenmergtransplantatie. Groeifactoren stimuleren het beenmerg om in grote aantallen stamcellen aan te maken. Ze moedigen ze ook aan om uit het beenmerg en in de bloedbaan te komen, waar ze gemakkelijker kunnen worden opgevangen.
Hoe wordt het gegeven?
- G-CSF wordt meestal toegediend als een injectie onder de huid (subcutaan)
- De eerste injectie wordt gegeven in het ziekenhuis om te controleren op eventuele reacties
- Een verpleegkundige kan de patiënt of een ondersteunend persoon laten zien hoe G-CSF thuis moet worden geïnjecteerd.
- Een wijkverpleegkundige kan elke dag langskomen om een injectie te geven, maar het kan ook in de huisartsenpraktijk.
- Ze worden meestal geleverd in voorgevulde spuiten voor eenmalig gebruik
- G-CSF-injecties moeten in de koelkast worden bewaard.
- Haal de injectie 30 minuten voor gebruik uit de koelkast. Het is comfortabeler als het op kamertemperatuur is.
- Patiënten moeten hun temperatuur elke dag meten en alert zijn op andere tekenen van een infectie.
Bijwerkingen van de G-CSF-injecties
De niveaus van witte bloedcellen in het lichaam zullen regelmatig worden getest met een bloedtest terwijl patiënten G-CSF-injecties krijgen.
Meer voorkomende bijwerkingen
- Misselijkheid
- Braken
- Botpijn
- Fever
- Vermoeidheid
- Haaruitval
- Diarree of constipatie
- Duizeligheid
- Huiduitslag
- Hoofdpijn
Opmerking: sommige patiënten kunnen last hebben van ernstige botpijn, vooral in de onderrug. Dit gebeurt omdat de G-CSF-injecties een snelle toename van neutrofielen en een ontstekingsreactie in het beenmerg veroorzaken. Het beenmerg bevindt zich voornamelijk in het bekkengebied (heup/onderrug). Dit gebeurt wanneer de witte bloedcellen terugkeren. Hoe jonger de patiënt, hoe meer pijn, omdat het beenmerg op jonge leeftijd nog vrij dicht is. De oudere patiënt heeft minder dicht beenmerg en vaak minder pijn, maar niet altijd. Dingen die het ongemak kunnen verlichten:
- paracetamol
- Warmtepak
- Loratadine: een vrij verkrijgbaar antihistaminicum dat de ontstekingsreactie vermindert
- Neem contact op met het medisch team voor sterkere analgesie als bovenstaande niet helpt
Meld ernstige bijwerkingen aan uw zorgteam.
Zeldzamer neveneffect
Sommige patiënten kunnen een vergrote milt krijgen. Vertel het de arts als u:
- Een gevoel van volheid of ongemak aan de linkerkant van de buik, net onder de ribben
- Pijn aan de linkerkant van de buik
- Pijn aan het puntje van de linkerschouder
